ΛΟΓΟΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗ: Κυριάκος Χαραλαμπίδης - ''Η ποίηση γεννιέται από τις εμπειρίες''

Δευτέρα 1 Οκτωβρίου 2012

Κυριάκος Χαραλαμπίδης - ''Η ποίηση γεννιέται από τις εμπειρίες''

Κάθε φορά που γίνεται αδικία στη γη

Κάθε φορά που γίνεται αδικία στη γη

στους Ουρανούς ο θόρυβος είναι μεγάλος.

Εκεί χαμογελώντας ερωτά ο αρχάγγελος

προς τι το ξάφνιασμα. Του απαντούν απ’ το τάγμα:

«Τα τύμπανά μας υποφέρουν, δεν μπορούν

το θόρυβο ν’ αντέξουν...». «Ω παιδιά»,

η φωνή τους λέει του αρχαγγέλου

«θα ήταν άδικο να φράζαμε το δρόμο

σ’ αυτά που υπάρχουν· έτσι πρέπει, αλίμονο».

Εν γαστρί

Ποίημα αφιερωμένο στους αγνοούμενους της Άσσιας

Μες στο σκοτάδι έπιασα να σου μιλήσω
Θεέ για τους καμούς μου· αγκαστρωμένη
τον Αντρίκο μου τότε, το θυμάσαι,
σου είπα «κάμε, να χαρείς, το θαύμα σου
να πάμεν πίσω στο χωριό μας Άσσια»*.
Και συ μου είπες, μεγαλόγνωμε Θεέ,
πώς δέχεσαι, αρκούσε ο πηγαιμός μου
να τον αντάλλασσα με ούλους τους αγνοούμενους.
«Δεν θέλω στες μανάδες τους να κάμω
τέτοιον κακόν...»
Μού 'δωκες άλλη λύση:
Να χάσουμε ούλα τα γεννήματά μας,
τη γη μας να ξεγράψουμε για πάντα
και θ' αναστήσεις έναν απ' αυτούς.
Με λίγα λόγια ήθελες, αφέντη,
ν' αντιχαρίσεις μια ψυχή σε χίλια χώματα.
«Σου δίνω», είπες, «εκλογή για να διαλέξεις
ποιον θα γυρίσω πίσω και να χάσεις
την πατρική σου γη κι όλη την Κύπρο
που με το γιο μου συστενάζει σ' ένα τάφο».

Ήμουν κιόλας έτοιμη σαν μάνα
να το δεχόμουνα, με όρκους να γυρίσεις
ένα τουλάχιστο κομμάτι από τη γη μας,
όταν εσύ, ο Θεός, αλλάζεις γνώμη
κι αντιπροτείνεις άλλα· θα το πω
για να φανεί πόσο σκληρός εστάθης
σε μένα τη γκαστρωμένη μεσαρίτισσα.
Λαλείς μου: «Σκέφτηκα στη θέση του δικού σας
να φέρω πίσω μάλλον ένα Τούρκο,
Τούρκας γυναίκας μάνας γιο χαμένο.
Μόνο με θέληση δική σου θα το κάνω
μ' αντάλλαγμα τη γη σου να ξεχάσεις.
Δέχεσαι να τη χάσεις μια για πάντα,
να σώσεις ένα Τούρκο, να φέρεις στη ζωή
αυτόν απ' όλους;» Όχι, όχι! Εκραύγασα.
Όμως εκείνο τ' όχι τώρα με θερίζει
σαν το δρεπάνι μες στο μεσομέρι
της Μεσαρκάς και κλαίω και σε παρακαλώ
να λυπηθείς το γιο σου που τον άφησα
σε ξεχασμένο τάφο, τάφο δανεικό.

Δεκέμβρης 1984

* Άσσια: Χωριό στην πεδιάδα Μεσαορίας. Ογδόντα τέσσερις κάτοικοι του είναι ακόμα αγνοούμενοι.

(από το Περιοδικό «ΣΥΝΑΞΗ»)

Πηγή: Η Άσσια Σήμερα, Κώστας Χρ. Τζωρτζής, Λευκωσία 1993

πηγή: http://www.assia.org.cy

Παιδί με μια φωτογραφία

Παιδί με μια φωτογραφία στο χέρι
με μια φωτογραφία στα μάτια του βαθιά
και κρατημένη ανάποδα με κοίταζε.

Ο κόσμος γύρω του πολύς∙ κι αυτό
είχε στα μάτια του μικρή φωτογραφία,
στους ώμους του μεγάλη και αντίστροφα–
στα μάτια του μεγάλη, στους ώμους πιο μικρή,
στο χέρι του ακόμα πιο μικρή.

Ήταν ανάμεσα σε κόσμο με συνθήματα
και την κρατούσε ανάποδα∙ μου κακοφάνη.

Κοντά του πάω περνώντας πινακίδες
αγαπημένων είτε αψίδες και φωνές
που 'χαν παγώσει και δε σάλευε καμιά.

Έμοιαζε του πατέρα του η φωτογραφία.
Του τηνε γύρισα ίσια κι είδα πάλι
τον αγνοούμενο με το κεφάλι κάτω.

Όπως ο ρήγας, ο βαλές κι η ντάμα
ανάποδα ιδωμένοι βρίσκονται ίσια,
έτσι κι αυτός ο άντρας ιδωμένος ίσια
γυρίζει ανάποδα και σε κοιτάζει.

Μάης 1979

Από τη συλλογή Θόλος (1989)

Πηγή: ανθολογία Η δεύτερη μεταπολεμική ποιητική γενιά (1950-1970) του Ανέστη Ευαγγέλου (εκδ. Παρατηρητής, 1994)

Το ποίημα μελοποιημένο από τον Μάριο Τόκα (τραγούδι: Δημήτρης Μητροπάνος, ανάγνωση ποιήματος:Κυριάκος Χαραλαμπίδης / δίσκος: Αμμόχωστος βασιλεύουσα (2001)):

πηγή: http://greek-translation-wings.blogspot.com

Γλυκό του κουταλιού

Μεγάλο μέρος της ποίησης του Κύπριου ποιητή Κυριάκου Χαραλαμπίδη απηχεί το ιστορικό γεγονός της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο το 1974 και τις κατοπινές δραματικές συνέπειες της κατοχής του μισού σχεδόν νησιού. Ο ίδιος ο Χαραλαμπίδης είναι ένας από τους πρόσφυγες της τουρκικής εισβολής (το χωριό όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε βρίσκεται στην κατεχόμενη περιοχή της Αμμοχώστου). Στο ποίημα «Γλυκό του κουταλιού», που προέρχεται από την ποιητική συλλογήΔοκίμιν (2000), αν και δε γίνονται σαφείς αναφορές σε ιστορικά γεγονότα και γεωγραφικούς τόπους, ο αφηγητής επισκέπτεται το πατρικό σπίτι του στην κατεχόμενη περιοχή και βρίσκει εκεί την καινούρια ένοικο του σπιτιού, μια λαϊκή γυναίκα, μάλλον μεγάλης ηλικίας, της οποίας η εθνική ταυτότητα δεν αναφέρεται.

Να ιδώ ποιος είμαι ζύγωσα και πούθε
το χώμα μου κρατά. Μπήκα και στάθηκα
στο σπίτι τ' αλμυρό, σιμά σε λάκκο.

Μια μαντιλοδεμένη μου 'φερε νερό,
μου πρόσφερε γλυκό· ευχαριστώ την.

Έκοψε και καρπούς από τον Κήπο
του ποθητού σπιτιού μου, φρούτα λαμπερά
ό,τι λογής, διάχυτα με χείλη
πραγματικά και μέλη εμποτισμένα
στην καλοσύνη της χαράς αντιδωρήματα.

Της είπα ευχαριστώ, αναθάρρησα και ζήτησα
το σπίτι μου να ιδώ, αν επιτρέπεται.

«Και βέβαια επιτρέπεται», μου λέει·
«μπορείς να 'ρθεις και στην κρεβατοκάμαρα».
Μπαίνω, θωρώ τη μάνα μου στον τοίχο
να με κοιτάει από 'να κάδρο. Αφήνω
την εντροπή και γύρεψα να πάρω
τη μάνα μου ο δόλιος απ' την Τροία.*

«Πάρτηνε», λέει αυτή σαν καλογέλαστη,
«τι να την κάνω τώρα πια που ξέρω;
Να πούμε την αλήθεια, τη νομίσαμε
ηθοποιό με κείνη την κοτσίδα
και τα λουλούδια γύρω της και με τη χάρη
που την ομπρέλα της κρατεί».

Άξιζε βέβαια να προσθέσει και το χέρι
που γαντοφορεμένο, ραδινό*
σε καναπέ ακουμπούσε· αλλά τι περιμένεις;

Σάμπως γνωρίζει πόσοι αιώνες κύλησαν
ίσαμε που να φτάσουμε στη σύνταξη
γλυκό του κουταλιού; μεγάλο θέμα.

Πάλι καλά που μ' άφησε και μπήκα
στο σπίτι μου το πατρικό η γυναίκα.
Μη συνεχίσουμε άλλο και αγριέψει.
Το μόνο που εύχομαι: από καιρού εις καιρό
να 'χω την άδειά της να ξανάβλεπα
την όψη τη γλυκιά του ποθητού μου.

Κ. Χαραλαμπίδης, Δοκίμιν, Άγρα

* απ' την Τροία: ο ποιητής εδώ εκμεταλλεύεται το γνωστό από την αρχαιοελληνική μυθολογία επεισόδιο της φυγής του Αινεία από την Τροία. Ο Αινείας ήταν ήρωας και από τους σπουδαιότερους υπερασπιστές της πόλης κατά τον Τρωικό πόλεμο. Απελπισμένος από την άλωση της Τροίας, ήταν αυτός που εγκατέλειψε τελευταίος την πόλη. Φεύγοντας, πήρε τον πατέρα του και τα αγάλματα των εφέστιων θεών στους ώμους * ραδινό: λεπτό και ευλύγιστο, λυγερό

πηγή: http://digitalschool.minedu.gov.gr

Κυριάκος Χαραλαμπίδης: ''Η ποίηση γεννιέται από τις εμπειρίες''

Του Κώστα Σωτηρόπουλου

Τον γνώρισα πριν από 21 χρόνια, αρχικά ως λειτουργό και αργότερα ως προϊστάμενο στο Ραδιόφωνο του ΡΙΚ. Η ήπια ιδιοσυγκρασία του και ο περίτεχνα εκφερόμενος λόγος του, ήταν τα στοιχεία που ενέπνεαν θαυμασμό και σεβασμό. Την ποιητική του δύναμη την ένιωσα αρκετά χρόνια αργότερα, με αφορμή τη μελοποίηση του έργου του «Αμμόχωστος Βασιλεύουσα» από τον αείμνηστο Μάριο Τόκα το 2001. Υποκλίνεται ο λαός στον ποιητή του όταν γίνεται τραγούδι ο λόγος του.

Ο μικρότερος γιος πολυμελούς οικογένειας, με πατέρα από την Κερύνεια και μητέρα από τον Άγιο Θεόδωρο Καρπασίας, μεγάλωσε στην Άχνα της Αμμοχώστου. Εκεί οδήγησε την οικογένεια από την Καρπασία ο εργαζόμενος ως αστυνομικός πατέρας Κώστας Χαραλαμπίδης, επειδή θα πήγαινε εθελοντής στον πόλεμο με το Αγγλικό εκστρατευτικό σώμα, τον Νοέμβριο του 1939. Αιτία ήταν η επτά μηνών εγκυμοσύνη της μητέρας του, που κυοφορούσε τον επερχόμενο Κυριάκο, και το ότι στην Άχνα ζούσε μία από τις έντεκα αδελφές της που ήτανε μαμή. Ο μικρός Κυριάκος έκανε 5 χρόνια να γνωρίσει τον πατέρα του, αφού εκείνος γύριζε πολεμώντας σε όλα τα πολεμικά μέτωπα που τον αξιοποιούσαν οι Άγγλοι.

Όταν επέστρεψε βρήκε την οικογένειά του στην Αμμόχωστο, όπου είχαν μετοικήσει όταν ο Κυριάκος ήταν τριάμισι χρονών. Εκεί σε ένα ενοικιαζόμενο σπίτι με μεγάλο περιβόλι η μητέρα του κουβάλησε όλες τις συνήθειες του χωριού. Από το ζύμωμα και το ψήσιμο του ψωμιού, τα φρουτόδεντρα, το αμπέλι και τον λαχανόκηπο, μέχρι τα κουνέλια και τις κότες. Μέσα στο περιβόλι με τη δεξαμενή του νερού, έπαιζε και μεγάλωνε ο Κυριάκος, προσκολλημένος στην αγαπημένη θεία που ξεγέννησε τη μάνα του και η οποία τους είχε ακολουθήσει, εγκαταλελειμμένη από τον άντρα της. «Θυμάμαι που όταν ζύμωναν τα ψωμιά στις σκάφες έλεγαν τη «Χιώτισσα» ή την «9η Ιουλίου» του Βασίλη Μιχαηλίδη απαντώντας με στίχους η μία αδελφή στην άλλη. Ολόκληρα και από μνήμης αυτά τα μεγάλα ποιήματα! Από τότε μάθαινα αυτούς τους στίχους και πριν τελειώσω το Δημοτικό τους ήξερα απ’ έξω». Με τέτοια βιώματα πώς να μη καλλιεργηθεί η έφεση προς τον ποιητικό λόγο;

–Πότε δώσατε τα πρώτα δείγματα της κλίσης σας προς την ποίηση;
–Από εννέα χρονών άρχισα να γράφω πρωτόλεια ποιήματα. Η πρώτη μου έμπνευση ήλθε από την ελληνική σημαία στα τείχη της Αμμοχώστου. Τίποτα το σπουδαίο ως στίχος αλλά έδειχνε την ανάγκη μου να εκφρασθώ μέσω της ποίησης. Είχα την τύχη να ενθαρρυνθώ από τους δασκάλους μου αλλά και από την οικογένειά μου. Ο μεγάλος μου αδελφός με «βομβάρδιζε» με βιβλία. Είχαμε 16 χρόνια διαφορά ηλικίας και την εποχή που έλειπε ο πατέρας στον πόλεμο θυμάμαι ότι εκείνον αποκαλούσα «πατέρα». Είχε τελειώσει το Λύκειο, γνώριζε πολύ καλά αγγλικά και ήτανε στρατευμένος ιδεολογικά στην Αριστερά που εκείνη την εποχή συγκέντρωνε όλους τους ιδεολόγους που θέλανε να αναπνεύσουν την ελευθερία.
–Αυτό δεν τον έφερνε σε σύγκρουση με τον πατέρα αστυνομικό;
–Ο πατέρας μου ήταν φιλελεύθερος άνθρωπος με εθνικές ευαισθησίες. Αγαπούσε πολύ την Ελλάδα. Αγαπούσε και την ελευθερία έκφρασης. Κάποτε τον «κάρφωσαν» στον διοικητή του επειδή στην κασέλα που είχε στον αστυνομικό σταθμό με τα προσωπικά και επαγγελματικά του αντικείμενα, είχε βάλει και τους «Άθλιους» του Βίκτωρ Ουγκώ. Τον κάλεσε ο διοικητής του και τον ρώτησε: «Πώς διαβάζεις τέτοια βιβλία; Μήπως είσαι κομουνιστής;» Μας άφηνε ελεύθερους να εκφρασθούμε χωρίς να μας καταπιέσει ποτέ. Και η μητέρα μου παρ’ ότι είχε τελειώσει μόνο το Δημοτικό, είχε την ευφυΐα και τη γρηγορούσα συνείδηση ώστε να διαβάζει πολύ και ιδιαίτερα Ιστορία. Αγαπούσε πολύ τα λουλούδια στα οποία μιλούσε σαν να είχαν πρόσωπα. Τα χάιδευε και τα αγαπούσε και υποστήριζε ότι για αυτόν τον λόγο μεγάλωναν και γέμιζαν άνθη.
Να λοιπόν. Αν μιλάμε για ποιητικές καταβολές, όλα αυτά που ανέφερα έχουν άμεση σχέση με την ποιητική εξέλιξη ενός ανθρώπου. Όταν, δηλαδή, μεγαλώνει σε ένα περιβάλλον ανθρώπων εξελιγμένων ψυχικά και πνευματικά, έτσι ώστε να αντιλαμβάνεται τη ζωή μέσα από έναν άλλο φακό, μέσα από μια άλλη διάσταση. Θυμάμαι που παιδί ακόμα είχα ανακαλύψει την ομορφιά της ποίησης του Παύλου Λιασίδη και έστειλα τον πατέρα μου και αγόρασε τα ποιήματά του. Τα αποστήθιζα απαγγέλλοντας, ακουμπισμένος στο παράθυρο του σπιτιού μου. Με γοήτευε ο ρωμαλέος ήχος αυτής της λαϊκής γλώσσας. Εκεί όπου ο κραδασμός της κάθε λέξης μπαίνει μέσα σου και γίνεται ένα με το αίμα σου. Και κυκλοφορεί η ουσία η ποιητική ως ρυθμός μέσα στην ψυχή σου.
Έτσι μου εμφυτεύτηκε ο λαϊκός μας πολιτισμός.

Ο Άγιος Φίλωνας, η υπαρξιακή ποίηση και η άκρα τρυφερότης

–Τι άλλο θυμάστε έντονα από την παιδική σας ηλικία;
–Τα καλοκαίρια στον Άγιο Φίλωνα, που είναι το επίνειο του Ριζοκαρπάσου. Μέναμε στην παραλία σε ένα μικρό κατάλυμα και εκεί ζούσα εκπληκτικές στιγμές. Όπως περίπου εκείνες που περιγράφει ο Φώτης Κόντογλου στα διηγήματά του «Το Αϊβαλί η πατρίδα μου». Έβλεπα τις θαλάσσιες χελώνες να βγαίνουν τη νύχτα στην παραλία, τα πτερύγια από τα σκυλόψαρα να προβάλλουν στον βαθύ ορίζοντα, τον έναστρο ουρανό να σμίγει με τη θάλασσα, τα μανιασμένα κύματα όταν φυσούσε ο βοριάς. Θυμάμαι μια νύχτα με καταιγίδα που η θάλασσα άφριζε και έσπαγε με βοή τα κύματά της στα βράχια. Είχαμε μια σκύλα, τη Λάση, που εκείνο το βράδυ γάβγιζε συνεχώς προς τη θάλασσα. Είδαμε τότε ένα φωτάκι στο βάθος, μια να φαίνεται, μια να χάνεται μέσα στα κύματα. Ήταν ένα καΐκι και πάλευε να φτάσει στην ακτή να σωθεί. Η μητέρα τότε μας έβαλε να προσευχόμαστε στον Θεό να βοηθήσει τους έρημους ανθρώπους να σωθούν. Με τα πολλά φτάσανε στην παραλία. Ο πατέρας έτρεξε να τους περιποιηθεί. Ήτανε Καλυμνιώτες σφουγγαράδες και αφού πήρανε ανάσα, ανάψανε φωτιά να στεγνώσουν, φτιάξανε την ψαρόσουπα και αρχίσανε το τραγούδι και τον χορό. Απίστευτα δυνατές στιγμές!

–Τροφή για ποίηση;
–Μα η ποίηση γεννιέται από τις εμπειρίες. Αυτό που φανταζόμαστε είναι αυτό που ζήσαμε μεταπλασμένο, μεταποιημένο. Αυτή είναι η ουσία! Δεν αρκεί να έχεις μόνο το ταλέντο αλλά και τη βιωματική σχέση με την ποίηση. Αν δεν πονέσεις, αν δεν γνωρίσεις, πώς θα γράψεις; Ο πόνος είναι γνώση της ζωής. «Μαθαίνεις μέσα από το πάθος, τα παθήματα» έλεγε ο Αισχύλος. Και τότε, αυτό που μαθαίνεις είναι κάτι πέρα από την απλή εγκυκλοπαιδική γνώση. Είναι το ουσιαστικό περιεχόμενο της ύπαρξής σου. Και η ποίηση είναι τελικά η υπαρξιακή σχέση με τον εαυτό σου.
–Τώρα ποιον ορίζοντα ανιχνεύετε;
–Τώρα βρίσκομαι στο στάδιο που ανακαλύπτω τη σωματική διάσταση των λέξεών μου. Και όχι μόνον εκείνων που χρησιμοποίησα παλιά αλλά και εκείνων που μέλλει να ανακαλύψω. Όλη η πορεία μου είναι μια άσκηση, μια δοκιμασία για να φτάσω σε αυτή τη γνώση. Στη γνώση της τρυφερότητας για τον εαυτό. Όπως λέει ο Ρίτσος στο έργο του «Αποχαιρετισμός στον Αυξεντίου»: «Σήμερα νοιώθω μια τρυφερότητα για τον εαυτό μου ξέροντας πως θα μ’ αγαπήσετε». Όσο προχωρούν τα χρόνια η τρυφερότητα αυτή γίνεται μεγαλύτερη, παράλληλα με τη στροφή προς την παιδικότητα, αλλά με έναν τρόπο συνειδητό πλέον. Αυτό που είπε ο Πικάσο: «Χρειάστηκε να γίνω 90 ετών για να μάθω να ζωγραφίζω σαν παιδί.»

–Ναι, αλλά αυτή η συνειδητοποίηση δεν είναι κάτι συνυφασμένο με την εξέλιξη του μέσου ανθρώπου. Το να γίνεται κάποιος περισσότερο τρυφερός με τον εαυτό του συν το γήρας, δεν είναι κάτι που χαρακτηρίζει το ανθρώπινο γένος. Αν ήταν έτσι, όσοι γερνούν χωρίς σοβαρά προβλήματα υγείας, θα ήταν τρισευτυχισμένοι! Αυτό που περιγράφετε είναι το ζητούμενο σε επίπεδο ουσιαστικού νοήματος της ζωής. Και νομίζω, μόνον κάποιες εξαιρέσεις το αντιλαμβάνονται.
–Άγγιξες πάνω στη χορδή. Αυτή είναι η ουσία. Κατά κάποιον τρόπο όλοι οφείλουμε να περάσουμε από τη στενή πύλη της εξέλιξης. Και το όχημα για να περάσουμε μέσα από αυτήν είναι η ποίηση στην ευρύτερή της έννοια. Όποια μορφή και να έχει αυτή. Η δυνατότητα να απολαύσουμε ένα ηλιοβασίλεμα ουσιαστικά και όχι επιφανειακά, είναι ποίηση! Ποίηση δεν είναι οι στίχοι, είναι η αίσθηση των πραγμάτων. «Μια ξαφνική διεύρυνση της ευαισθησίας» κατά τον Έλιοτ. Αυτό το φούσκωμα, αυτό το πλημμύρισμα που βγαίνει προς τα έξω, αυτή η άκρα ευαισθησία είναι το ζητούμενο. Ο Όσκαρ Ουάιλντ έλεγε για τον Χριστό πως: «Είναι ο πιο τρυφερός άνθρωπος που βάδισε πάνω στη γη»! Η άκρα τρυφερότης είναι η κορύφωση της ποίησης. Αυτός είναι ο πυρήνας του νοήματος της ζωής. Και χρειάζεται διεργασία και επίπονη δουλειά για να τον πλησιάσεις.

Συνεχίσαμε να μιλάμε για πολύ ώρα, περισσότερο συνεπαρμένοι με όσα ο λόγος έφερνε ρέοντας, με οδηγό τη σκέψη του ποιητή… Τα φυλάμε για μια άλλη στιγμή. Μόνο μια κουβέντα του ακόμα: «Διαμαρτύρομαι εντονότατα όταν ακούω να χαρακτηρίζουν τους ποιητές ουτοπιστές και εκτός τόπου και χρόνου. Αντιθέτως πιστεύω ότι ο πραγματικά σημαντικός, ο γνήσιος ποιητής, είναι αυτός που έχει πλήρη συναίσθηση της πραγματικότητας και αγωνίζεται ψάχνοντας να ανακαλύψει τη βαθύτερη ουσία της, την αλήθεια της, και να την φέρει στην επιφάνεια, να την γνωρίσουν οι γενεές των ανθρώπων»… Απόλαυση να μιλάς μαζί του.

Ο ήρωας πατέρας

–Πέντε χρόνια στα μέτωπα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ο πατέρας σας Κώστας Χαραλαμπίδης θα είχε φαντάζομαι πολλά να σας διηγηθεί.
–Κι όμως, από φυσική σεμνότητα σπάνια μιλούσε για τον εαυτό του και για όσα είχε βιώσει όλα αυτά τα χρόνια στα πεδία των μαχών. Τα περισσότερα τα μαθαίναμε αποσπασματικά από φίλους του. Τον παρακάλεσα να καταγράψει τις αναμνήσεις του και λίγο καιρό πριν από την εισβολή, Απρίλιο του 1974, μου τις παρέδωσε σε σημειώσεις.
–Τι βρήκατε μέσα εκεί;
–Απίθανα γεγονότα. Επειδή ήταν ήδη αστυνομικός όταν ξέσπασε ο πόλεμος και ήξερε από όπλα, τον έκαναν αρχικά εκπαιδευτή των εθελοντών στα Πολεμίδια. Μετά τους πήρανε όλους στην Αίγυπτο και από εκεί τους πιο ικανούς στη Γαλλία πριν καταρρεύσει η γραμμή Μαζινό. Επέστρεψε και πολέμησε στη μάχη της Κρήτης όπου μετά την κατάκτησή της από τους Γερμανούς παρέμεινε ως αντάρτης στα Λευκά Όρη, με διατεταγμένη αποστολή να κατασκοπεύει τις κινήσεις των ναζιστικών αεροπλάνων. Αργότερα πολέμησε στο Ελ Αλαμέιν όπου διακρίθηκε για τον ηρωισμό του σώζοντας κάτω από καταιγιστικά πυρά έναν τραυματισμένο αξιωματικό, που είχε μείνει αβοήθητος στο πεδίο της μάχης. Του έκανε εντύπωση πως μόλις κατάφερε κουβαλώντας τον να φτάσει στο συμμαχικό χαράκωμα, έφτασαν δύο «καταγραφείς κατορθωμάτων» και του ζήτησαν όνομα, αριθμό και τάγμα. Οι αθεόφοβοι Άγγλοι, μέσα στον χαμό, κρατούσανε ημερολόγιο ανδραγαθημάτων. Σε λίγο καιρό βρέθηκε στην πλατεία Τραφάλγκαρ μαζί με 200 επίλεκτους από τα βρετανικά τάγματα όλου του κόσμου και παρασημοφορήθηκε από τον ίδιο τον βασιλιά της Αγγλίας για την αυτοθυσία που έδειξε. Αργότερα πολέμησε ως σύνδεσμος των Άγγλων με τους αντάρτες Μακί στη Γαλλία και σε άλλα πολλά μέτωπα. Το ότι πιάστηκε αιχμάλωτος δύο φορές και ισάριθμες δραπέτευσε, είναι από τα σπάνια να συμβούν σε στρατιώτη.
–Εκπληκτικές ιστορίες. Θα δημοσιευθούν ποτέ;
–Πέρασαν 36 χρόνια, αλλά τώρα σκοπεύω να δουλέψω επάνω τους για να εκδοθούν. Είναι σαράντα χειρόγραφες σελίδες με πολύ καλά ελληνικά και σχεδόν καθόλου ορθογραφικά λάθη. Μελετάω τα ιστορικά στοιχεία εκείνης της εποχής με τη συνδρομή του ιστορικού κυρίου Πέτρου Παπαπολυβίου και θα προχωρήσω στην έκδοσή τους.
–Ποια ήταν η σχέση του με τους πρώην συμπολεμιστές του Εγγλέζους την περίοδο του Εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα ’55 –’59
–Θυμάμαι ότι ανέκαθεν δεν είχε εμπιστοσύνη στους Εγγλέζους. Θεωρούσε πως όταν τους συμφέρει γίνονται ύπουλοι. Και η στάση τους στις κρίσιμες στιγμές της ιστορίας αυτού του τόπου τον επιβεβαιώνει τραγικά…

Βιογραφικό
Ο Κυριάκος Χαραλαμπίδης γεννήθηκε στην Άχνα Αμμοχώστου το 1940. Σπούδασε Ιστορία και Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Παρακολούθησε μαθήματα θεάτρου στην Αθήνα και ειδικεύτηκε σε θέματα ραδιοφωνίας στο Μόναχο. Εργάστηκε ως φιλόλογος στη Μέση Εκπαίδευση και για τρεις δεκαετίες στο Ραδιοφωνικό Ίδρυμα Κύπρου, απ’ όπου αφυπηρέτησε ως διευθυντής Ραδιοφωνίας.

Τρεις συλλογές του τιμήθηκαν με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης της Κύπρου: Το Αγγείο με τα Σχήματα (1974), Αχαιών Ακτή (1978), Αμμόχωστος Βασιλεύουσα (1983). Επίσης, η συλλογή Θόλος πήρε το 1989 το Βραβείο Ακαδημίας Αθηνών και η Μεθιστορία το 1996, το Κρατικό Βραβείο Ποίησης της Ελλάδας. Το 1997 κυκλοφόρησε (μετάφραση και εισαγωγή του ίδιου) το βιβλίο του Ρωμανού του Μελωδού: Τρεις Ύμνοι (Βραβείο της Ελληνικής Εταιρείας Μεταφραστών Λογοτεχνίας). Το 1998 τιμήθηκε με το Έπαθλο Καβάφη στην Αίγυπτο. Το 2003 η Ακαδημία Αθηνών του απένειμε το Βραβείο Κώστα και Ελένης Ουράνη για το σύνολο του ποιητικού του έργου. Το 2006 του απονεμήθηκε το Βραβείο Πολιτιστικής Προσφοράς Τεύκρου Ανθία – Θοδόση Πιερίδη. Το 2007 τιμήθηκε από την Κυπριακή Δημοκρατία με το Αριστείο Γραμμάτων, Τεχνών και Επιστημών.

Το δημοσιευμένο έργο του είναι πολύτομο, μεταφρασμένο σε πολλές γλώσσες, όπως πληθώρα είναι και οι κριτικές αναφορές αλλά και τα αφιερώματα μεγάλων λογοτεχνικών περιοδικών σε αυτόν. Επίσης ποιήματα του έχουν μελοποιηθεί από τον Χρυσόστομο Σταμούλη, τον Νότη Μαυρουδή, τον Μιχάλη Χριστοδουλίδη, τον Μάριο Τόκα, τον Σάββα Σάββα, τον Μάριο Μελετίου και τον Γιώργο Καλογήρου.

πηγή: www.kathimerini.com.cy

Κυριάκος Χαραλαμπίδης

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Ο Κυριάκος Χαραλαμπίδης είναι ποιητής. Από το 1961 εξέδωσε δέκα ποιητικές συλλογές και βραβεύθηκε από την Ακαδημία Αθηνών, το ελληνικό και κυπριακό κράτος και από φορείς στην Κύπρο, την Ελλάδα και το εξωτερικό. Η δουλειά του έχει μεταφραστεί σε αρκετές γλώσσες και αποτέλεσε αντικείμενο πολλών αφιερωμάτων και μελετών.

Βιογραφικά στοιχεία

Ο Κυριάκος Χαραλαμπίδης, ο ποιητής για τον οποίο έγραψε ο Παπατσώνης « ζωογονεί την μαρασμένη και ασθενούσα νεοελληνική Ποίηση. Της ξαναδίνει με το πρέπον δέος το μεγάλο της ηθικό θεμέλιο, έναν νέο και σφριγηλόν Ουμανισμό»^[1], γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Κύπρο (1940). Σπούδασε Ιστορία και Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Παρακολούθησε μαθήματα θεάτρου στην Αθήνα και ειδικεύτηκε σε θέματα ραδιοφωνίας στο Μόναχο. Εργάστηκε ως φιλόλογος στη Μέση Εκπαίδευση και για τρεις δεκαετίες στο Ραδιοφωνικό Ίδρυμα Κύπρου, απ’ όπου αφυπηρέτησε ως Διευθυντής Ραδιοφωνίας.

Βραβεία

Τρεις συλλογές του τιμήθηκαν με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης της Κύπρου - Το Αγγείο με τα Σχήματα (1974), Αχαιών Ακτή (1978), Αμμόχωστος Βασιλεύουσα (1983). Επίσης, η συλλογή Θόλος πήρε το 1989 το Βραβείο Ακαδημίας Αθηνών και η Μεθιστορία, το 1996, το Κρατικό Βραβείο Ποίησης της Ελλάδας. Το 1997 κυκλοφόρησε (μετάφραση και εισαγωγή του ίδιου) το βιβλίο Ρωμανού του Μελωδού : Τρεις Ύμνοι (Βραβείο της Ελληνικής Εταιρείας Μεταφραστών Λογοτεχνίας). Το 1998 ο Κυριάκος Χαραλαμπίδης τιμήθηκε με το Έπαθλο Καβάφη στην Αίγυπτο. Το 2003 η Ακαδημία Αθηνών του απένειμε το Βραβείο Κώστα και Ελένης Ουράνη για το σύνολο του ποιητικού του έργου. Το 2006 του απονεμήθηκε το Βραβείο Πολιτιστικής Προσφοράς Τεύκρου Ανθία – Θοδόση Πιερίδη. Το 2007 τιμήθηκε από την Κυπριακή Δημοκρατία με το Αριστείο Γραμμάτων, Τεχνών και Επιστημών.

Κριτικές

Πολλοί κριτικοί έχουν εκφραστεί θετικά για το έργο του ποιητή. Σύμφωνα με τον Γιώργο Κεχαγιόγλου, «ο Κυριάκος Χαραλαμπίδης έχει περάσει, από καιρό, το κατώφλι του καλού ποιητή. Έχει, επίσης, κατακτήσει μία από αδιαφιλονίκητες πρώτες θέσεις ανάμεσα στους ποιητές της γενιάς του και όλου του ελληνισμού. Και δεν θα πούμε τίποτε το τολμηρό ή αναπόδεικτο, αν δεχτούμε, με ανεπιφύλακτη συγκίνηση, ευγνωμοσύνη και αίσθημα δικαιοσύνης, ότι η ‘Αμμόχωστος Βασιλεύουσα’ είναι το αρτιότερο ελληνικό βιβλίο του 1982» ^[2] Σύμφωνα με τον Ευριπίδη Γαραντούδη, «η προ πολλού κατακτημένη και υψηλή αισθητική αξία της ποίησης του Χαραλαμπίδη τον αναδεικνύει σε έναν από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές της μεταπολεμικής και μεταπολιτευτικής περιόδου. » ^[3].

Έργο

Πρώτη Πηγή, Αθήνα, 1961.
Η άγνοια του νερού, με πρόλογο Τάκη K. Παπατσώνη, Ίκαρος: Αθήνα, 1967
Το αγγείο με τα σχήματα, Λευκωσία, 1973.
Αχαιών Ακτή, Λευκωσία, 1977; 2η έκδοση, Άγρα: Αθήνα, 2003.
Αμμόχωστος Βασιλεύουσα, Ερμής: Αθήνα, 1982; Άγρα: Αθήνα 1997
Θόλος, Ερμής: Αθήνα, 1989; 1991; Άγρα: Αθήνα, 1998.
Μεθιστορία, Άγρα: Αθήνα, 1995; 2000.
Δοκίμιν, Άγρα: Αθήνα, 2000.
Αιγιαλούσης Επίσκεψις, Άγρα: Αθήνα, 2003.
Κυδώνιον Μήλον, Άγρα: Αθήνα, 2006.

Ποιήματα του έχουν μελοποιηθεί από τον Χρυσόστομο Σταμούλη, τον Νότη Μαυρουδή, τον Μιχάλη Χριστοδουλίδη, τον Μάριο Τόκα, τον Σάββα Σάββα, τον Μάριο Μελετίου και τον Γιώργο Καλογήρου.

Μεταφράσεις προς ξένες γλώσσες

"Selected Poems" μετάφραση στα Αγγλικά από τον Greg Delanty (Southworld Editions, the Munster Literature Center, Cork, Ireland, 2005.
"Dome" μετάφραση στα Αγγλικά από τον John Milides (National Center for Hellenic Studies and Research, La Trobe University, Australia 2002.
"Myth and History" μετάφραση στα Αγγλικά από τον ‎David Connolly (Nostos Books, Minneapolis, USA - 2008, προσεχώς.
"Hier, wo das Wunder nock Wirkt" μετάφραση στα Γερμανικά από τον Hans Eideneier (Romiosini, Cologne 2000).
"Methistoria" μετάφραση στα Γαλλικά από τον Ανδρέα Χατζησάββα και τους Francoise Becker, Michel Blanc και Francoise Gabenisch (Edition Praxandre, Besancon, France, 2007).
"Ordens tyranni och andra dikter" μετάφραση στα Σουηδικά από την Anna Maria Gull (Atlantis, Sweden, 2008, προσεχώς).

Πηγές

Μιχάλης Τσιανίκας, «Το όνομα της Αμμοχώστου» (μια κριτική προσέγγιση στην ‘Αμμόχωστο Βασιλεύουσα’, Ίνδικτος, Αθήνα, 2003
Θεοδόσης Πυλαρινός, «Μεθιστορία», Ηρόδοτος, Αθήνα, 2007
Περιοδικό Πόρφυρας, τεύχος 124, Κέρκυρα, Ιούλιος - Σεπτέμβριος, 2007.
Περιοδικό Θέματα Λογοτεχνίας, τεύχος 12, Ιούλιος - Οκτώβριος, 1999.
Περιοδικό "Η Λέξη", τεύχος 163, Μάιος - Ιούνιος 2001.
Μέντη Δώρα:Πρόσωπα και Προσωπεία της Ποίησης, εκδόσεις Gutenberg