Ο Tomaž Šalamun ( Ζάγκρεμπ
, 4 Ιουλίου 1941) είναι ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους ποιητές της
Σλοβενίας, και ένας από τους μεγαλύτερους εκφραστές της ευρωπαϊκής μοντερνιστικής
ποίησης του δεύτερου μισού του εικοστού αιώνα.
Γεννήθηκε στο Ζάγκρεμπ ,
πρωτεύουσα της Κροατίας, από Σλοβένους γονείς που είχαν μεταναστεύσει στη
δεκαετία του τριάντα από την ιταλική Venezia Giulia για να ξεφύγουν από τις φασιστικές
διώξεις. Μετά το τέλος του Β 'Παγκοσμίου Πολέμου , η οικογένεια μετακόμισε στη
Σλοβενία και τη Λιουμπλιάνα και αργότερα στη Capodistri , όπου Tomaž πέρασε το μεγαλύτερο
μέρος της παιδικής του ηλικίας . Παρακολούθησε γυμνάσια στη Capodistria, Λιουμπλιάνα και το
Μόσταρ, και γράφτηκε, το 1960 , στη Φιλολογική Σχολή του Πανεπιστημίου της
Λιουμπλιάνα. Ο ίδιος αφιερώθηκε στη μελέτη της ιστορίας της τέχνης, αλλά σε μια
συνάντηση με τον ποιητή Dane Zajc τον
έσπρωξε στην ποίηση.
Στη
δεκαετία του εξήντα, είχε συμμετάσχει σε διάφορα φοιτητικά κινήματα το 1964
φυλακίστηκε λόγω ενός άρθρου στο περιοδικό «Perspektive» , στην οποία επέκρινε την
πολιτιστική πολιτική του γιουγκοσλαβικού κομμουνιστικού καθεστώτος . Αφέθηκε
ελεύθερος μετά από μια εβδομάδα εξαιτίας της διαμαρτυρίας ορισμένων σημαντικών
διανοουμένων Σλοβένων της εποχής, φιλικά προσκείμενοι στο καθεστώς. Την ίδια εποχή
συνάντησε τον ποιητή και πολιτικό αντιφρονούντα Kocbek Edvard που
τον επηρέασε στην αναζήτηση της ποιητική του έκφρασης.
Το
1966, δημοσιεύει την πρώτη συλλογή ποιημάτων του, με τίτλο «Poker», με την οποία
σπάει τους δεσμούς του με την παράδοση της Σλοβενικής ποίησης (το πρώτο ποίημα
του βιβλίου αρχίζει με τη γραμμή που θα τον κάνει διάσημο: «Utrudil sem se
podobe svojega plemena in se izselil» - «έχω κουραστεί από την εικόνα της φυλής
μου και πήγα στην εξορία»). Η συλλογή θα γνωρίσει άμεσως επιτυχία στη νεότερη
γενιά, όχι μόνο στη Σλοβενία , αλλά και σε άλλα μέρη της τότε Γιουγκοσλαβικής
Ομοσπονδίας. Από την άλλη πλευρά, ο Šalamun
επικρίθηκε σοβαρά και κατηγορήθηκε για «μηδενισμό», «παρακμή» και «καταστροφικό
ατομικισμό».
Στις
αρχές της δεκαετίας του εβδομήντα , άρχισε να συνεργάζεται με τη σλοβενική avant -garde ομάδα OHO (που ήταν
επίσης μέλος της ο γνωστός φιλόσοφος Slavoj Žižek). Στο
πλαίσιο αυτό, ο ίδιος επισκέφθηκε τις Ηνωμένες Πολιτείες, μετά από πρόσκληση
του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης. Η αμερικανική εμπειρία παρήγαγε
ένα ισχυρό αντίκτυπο στο Šalamun, όπως
και τα δύο χρόνια που έζησε στο Μεξικό (μεταξύ 1979 και 1981) , όπου
συναντήθηκε με τη σύγχρονη λογοτεχνία της Λατινικής Αμερικής .
Από
τα τέλη της δεκαετίας του εβδομήντα , έχει συμμετάσχει αρκετές φορές στο διάσημο
Iowa Writers' Workshop.
Μεταξύ
1996 και 1997 διετέλεσε μορφωτικός ακόλουθος στο προξενείο της Δημοκρατίας της
Σλοβενίας, στη Νέα Υόρκη .
Αργότερα
επέστρεψε στη Λιουμπλιάνα, όπου ζει με τη σύζυγό του, Metka Krašovec. Εδώ και
αρκετά χρόνια , διατηρεί μαθήματα δημιουργική γραφή στις Ηνωμένες Πολιτείες .
Υδραγωγείο
Θα
έπρεπε να γεννηθώ το 1884 στην Τεργέστη ,
στο
Υδραγωγείο , αλλά εγώ δεν μπορούσα.
Θυμάμαι
ένα τριώροφο ροζ σπίτι,
στο
ισόγειο υπήρχε το καθιστικό επιπλωμένο,
και
ο προπάππους μου, ο πατέρας μου,
κι όπως
κάθε πρωί διάβαζε προσεκτικά
τα νέα
του χρηματιστηρίου, οσφραινόταν στον αέρα
τον καπνό
των πούρων και σαν αστραπή
έκανε
τους λογαριασμούς.Όταν
ήμουν
ήδη τρεις μήνες στη μήτρα της
προγιαγιά
μου, υπήρξε μια συνάθροιση
η
οποία καθυστέρήσε την άφιξή μου κατά δύο γενιές,
έθεσε
εγγράφως την απόφασή,
έθεσε
το λευκό φύλλο χαρτιού σε έναν φάκελο
και
το έστειλε στο αρχείο της Βιέννης.
Θυμάμαι
μετά ταξίδεψα πίσω
Προς
το φως κι εκεί, ξαπλωμένος στην κοιλιά
Είδα
έναν ψηλό άνδρα, όχι πια νέο,
που γκρινιάζοντας
επιθεωρούσε τα ράφια ,
έπερνε
κάποιον από το διπλανό ράφι
και
τον έσπρωχνε με δύναμη με το κεφάλι
σε
ένα σωλήνα με αέρα.
Είχα
την αίσθηση ότι ήμουν εφτά χρονών,
και
ότι ο αντικαταστάτης μου, ο παππούς μου,
ήταν
λίγο γηραιότερος, περίπου εννέα με δέκα χρονών,
Ήμουν
καθησυχασμένος. Αν και όλο αυτό
με
συγκινούσε. Θυμάμαι ότι για μια στιγμή
ήταν
σαν άρρωστος, πιθανώς λόγω του φωτός
πολύ
ισχυρό, μετά οι πνεύμονες, όπως στο χρηματιστήριο,
επανήλθαν
στο φυσιολογικό. Όταν
έφτασαν
στο σωστό τόνο αποκοιμήθηκα.
Ήξερα
ότι είχα εκεί κάτω το σώμα μου
και
στον ύπνο μου είχα δει συχνά. Ήταν
ένας
άνθρωπος με αργές κινήσεις, με μουστάκια,
ένας
ονειροπόλος ο οποίος ήταν τραπεζίτης για όλη του τη ζωή.
Μετάφραση
από τα σερβοκροατικά στα ιταλικά: Jolka Milič
Μετάφραση
από τα ιταλικά στα ελληνικά: Κωνσταντίνος Κοκολογιάννης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου