Ρεϊνάλδο Αρένας (Reinaldo Arenas) - Bαθύς και ανθρώπινος

Reinaldo Arenas (1943-1990) ήταν Κουβανός ποιητής, μυθιστοριογράφος και θεατρικός συγγραφέας.

 Γεννήθηκε στην κουβανέζικη επαρχία σε ένα σχετικά συντηρητικό περιβάλλον. Η κλίση του προς τη λογοτεχνία και την ποίηση φάνηκε από τα σχολικά του χρόνια, η οικογένειά του, όμως, δεν αντιμετώπισε το γεγονός αυτό ευνοϊκά. Την κύρια παρότρυνση για ενασχόληση με τη συγγραφή τού την έδωσε ο υπεύθυνος της Εθνικής Βιβλιοθήκης όταν ο Reinaldo δούλευε εκεί, ενώ παράλληλα σπούδαζε φιλοσοφία και λογοτεχνία.

 Παρά την αρχική στάση του υπέρ της επανάστασης του ’59, σύντομα ήρθε αντιμέτωπος με την κομμουνιστική παράταξη κυρίως λόγω της ομοφυλοφιλίας του. Πιο συγκεκριμένα, το 1973 φυλακίστηκε με την κατηγορία της «ιδεολογικής απόκλισης». Το 1976, υπό την απειλή του θανάτου, αναγκάστηκε να αποκηρύξει το έργο του και αφέθηκε ελεύθερος.

 Το 1987 διαγνώστηκε με AIDS και τρία χρόνια αργότερα αυτοκτόνησε παίρνοντας υπερβολική δόση ναρκωτικών και αλκοόλ.

 Σημαντικότερα έργα του:  El mundo alucinante (Hallucinations), Otra vez el mar (Farewell to the sea), El color del verano (The colour of summer), Antes que anochezca (Before Night Falls) 
πηγή: http://wwwprotestpoetry.blogspot.com

Η νύχτα του θανάτου

Κι ενώ χειροτέρευα όλο και περισσότερο, έβγαλα ένα εισιτήριο για το Μαϊάμι, με τη σκέψη να πεθάνω στη θάλασσα. Όχι ειδικά στο Μαϊάμι, αλλά στην ακτή. Ό,τι επιθυμεί όμως κανείς περισσότερο φαίνεται πως από μια διαβολική γραφειοκρατία καθυστερεί, ακόμα και ο θάνατος.


Στην πραγματικότητα, δεν προσπαθώ να πω πως ήθελα να πεθάνω, αν δεν έχεις όμως άλλη επιλογή από τον πόνο, χίλιες φορές καλύτερος ο θάνατος. Πριν από μήνες, μπήκα σ' ένα δημόσιο ουρητήριο, δίχως να μου δημιουργηθεί εκείνη η αίσθηση της προσδοκίας και της συνενοχής που πάντα ένιωθα. Κανείς δεν μου έδωσε σημασία, κι όσοι ήταν εκεί συνέχιζαν τις ερωτικές τους περιπτύξεις. Εγώ πλέον δεν υπήρχα. Δεν ήμουν νέος. Και εκείνη ακριβώς τη στιγμή σκέφτηκα, καλύτερα ο θάνατος.

Δεν μπορούσα ακόμα να περπατήσω σχεδόν, κι ο Λάζαρος με βοήθησε ν' ανέβω στο διαμέρισμά μου, που δυστυχώς βρίσκεται στο έκτο πάτωμα, χωρίς ασανσέρ. Έφτασα με δυσκολία εκεί πάνω. Ο Λάζαρος έφυγε πολύ στενοχωρημένος. Στο σπίτι μου πια, βάλθηκα όπως μπορούσα να τινάζω τη σκόνη. Ξαφνικά, πάνω στο κομοδίνο, έπεσα σ' ένα φακελάκι το οποίο περιείχε κάποιο δηλητήριο για τα ποντίκια που λέγεται Τροκεμιτσέλ. Αυτό με γέμισε κουράγιο, προφανώς κάποιος έβαλε εκεί αυτό το δηλητήριο για να το πάρω. Και κείνη τη στιγμή αποφάσισα πως η αυτοκτονία, που είχα σχεδιάσει στα μουλωχτά, μπορούσε για την ώρα να αναβληθεί. Δεν γινόταν να δώσω αυτή την ευχαρίστηση σε όποιον μου άφησε εκείνο το φακελάκι στο δωμάτιο.

Είχα ήδη αρχίσει, όπως θα δείτε παρακάτω, την αυτοβιογραφία μου στην Κούβα. Την είχα ονομάσει "Πριν πέσει η νύχτα", γιατί έπρεπε να τη γράφω πριν σκοτεινιάσει, μια και ζούσα κυνηγημένος στο δάσος. Τώρα η νύχτα αναμενόταν και πάλι με τον πλέον ανέκκλητο τρόπο. Ήταν η νύχτα του θανάτου. Τώρα ναι, έπρεπε να τελειώσω την αυτοβιογραφία μου πριν πέσει η νύχτα.

Εξ αιτίας της εύθραυστης κατάστασης της υγείας μου και της τρομερής κατάθλιψης που μου προκαλεί το γεγονός ότι δεν είμαι ικανός να συνεχίσω να γράφω και να αγωνίζομαι για την ελευθερία στην Κούβα, δίνω τέλος στη ζωή μου... η Κούβα θα είναι ελεύθερη. Εγώ είμαι κιόλας.

Επιπλέον, φεύγω χωρίς να χρειαστεί να περάσω πρώτα από την ύβρη του γήρατος.

πηγή: http://authorsandwriterstooktheirownlives.blogspot.com

"Είμαι εκείνο τ' αγόρι"

Είμαι εκείνο τ' αγόρι με το στρογγυλό, βρώμικο πρόσωπο
Που σε κάθε γωνιά σ' ενοχλεί μ' εκείνο το "σου περισσεύει ένα τάλιρο"
Είμαι εκείνο το αγόρι με το βρώμικο πρόσωπο
Αναμφίβολα ανεπιθύμητο
Που από μακριά ατενίζει τα βαγόνια
Γεμάτα παιδιά που γελάνε και χοροπηδάνε
Είμαι εκείνο τ' αντιπαθητικό αγόρι
Οριστικά ανεπιθύμητο 
Με το στρογγυλό βρώμικο πρόσωπο
Που απέναντι στα γιγάντια φώτα του δρόμου, ή κάτω από τις ποδιές των
ηλικιωμένων γυναικών επίσης φωτισμένων, ή μπροστά από τα μικρά κορίτσια
που μοιάζουν να αιωρούνται
Προβάλλει την προσβολή του βρώμικου προσώπου του
Είμαι εκείνο το οργισμένο και μοναχικό αγόρι παντός καιρού
Που σου πετάει την προσβολή του οργισμένου αγοριού παντός καιρού
Και σε προειδοποιεί:
Αν υποκριτικά μου χαϊδέψεις το κεφάλι
Θα εκμεταλλευτώ την ευκαιρία για να σου κλέψω το πορτοφόλι
Είμαι εκείνο τ' αγόρι παντός καιρού
Μπροστά στο πανόραμα του επικείμενου τρόμου, της επικείμενης λέπρας, των 
επικείμενων ψύλλων, των προσβολών και του επικείμενου εγκλήματος.
Είμαι εκείνο τ' αποκρουστικό αγόρι που αυτοσχεδιάζει ένα κρεβάτι από παλιά
χάρτινα κουτιά και περιμένει, βέβαιο, πως θα με συνοδέψεις. 

μετάφραση Χαράλαμπος Αριστοτέλους  (Avant Garde - Cyprus Free Press)

Reinaldo Arenas, βαθύς και ανθρώπινος

Συνιστούσε μια εμπειρία αυθεντική, η πρώτη επαφή με τον Reinaldo Arenas. Με αφορμή σπασμωδικές αναφορές υπάρχουν φορές που βρίσκεσαι εμπρός στο θαύμα. Και τούτη τη φορά, δεν πρόκειται για το «μαγικό» της λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας, μα για κάτι, το οποίο αφορά τις ανοιχτές καρδιές, τις περιπτώσεις εκείνες, οι οποίες ζητούν κάτι το ακαθόριστο μα εξαιρετικά βαθύ και ευαίσθητο από την τέχνη. 
 Ίσως ο βίος ενός ανθρώπου να συνιστά μια πετυχημένη απόπειρα διαμόρφωσης. Όμως καμιά φορά δεν μπορεί κανείς παρά να παραδεχτεί την ύπαρξη μιας ικανότητας, όχι να συνθέτονται οι λέξεις, να εκπληρώνουν την τεχνική τους πλευρά, μα να εκφράζονται οι ισχυρές, συναισθηματικές αρχές μας. Ο Reinaldo Arenas πραγματοποιεί μια προσέγγιση στη γλώσσα, στην ηθική την ίδια, η οποία δεν είναι παρά μια ειλικρινέστατη κατάθεση ψυχής, δίχως το μιμητισμό, τις επιρροές, τις λογοτεχνικές παραστάσεις.
 Ο Κουβανός συγγραφέας, ένας από τους πρώτους που βασίστηκαν στο εσωτερικό τους περιεχόμενο για να εντοπίσουν ένα κώδικα επικοινωνίας. Ο Arenas δεν δημιουργεί το περιβάλλον, όμως το συναισθηματοποιεί, τελικά το περιγράφει, επιλέγοντας τα σύμβολα, ξεχωρίζοντάς τα, με βάση την ουσία, τα πιθανά νοήματά τους. Όμως δεν γυρεύει, δεν αναζητά ο Arenas τους όρους αυτούς, έχει την ικανότητα να αναγνωρίζει στο φυσικό κόσμο, τις πιο  καίριες αρχές, έτσι όπως συνθλίβονται από τον καιρό της πράξης, της τεχνικής, στείρας λεπτομέρειας. Μιας εποχής απεικόνισης της ομορφιάς, ως ένα αποτέλεσμα φυσικών και τεχνικών προσεγγίσεων. Ο σκοπός έχει πια καταστεί η μόνη επιδίωξη, η μόνη εκπλήρωση. Ακόμα και αν ανεπαίσθητα και ίσως λόγω μιας αφελούς αισιοδοξίας, αναγκαίας, διαπιστώνουμε τη μεταβολή, τις σποραδικές εκρήξεις που αποκαλύπτουν μια εποχή που ωρίμασε και έγινε κλασσική για την αλήθεια της. Ο ρεαλισμός, η φωτογραφική απεικόνιση δίνει την ίδια ευκαιρία στον ανθρώπινο κόσμο, στους φορείς του. Μια αφορμή για να εντοπισθεί η μοναδικότητα. Μια σπάνια ευκαιρία, η οποία δεν παρέχεται σε καμιά περίπτωση από την εκφραστική μονομέρεια της ομορφιάς. Πρόκειται για ηθικές βάσεις, θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς και θα ήταν τούτο μια δικαιωματική κατάφαση αφού κάθε απόπειρα να οριστεί η αλήθεια, η κάθε εξειδικευμένη πραγματικότητα, συνιστά μια αρχή, έναν αξιωματικό τρόπο για να ιδωθεί ο κόσμος.
Ο Reinaldo Arenas έχει επικρατήσει να αποτελεί έναν αυτοβιογραφικό συγγραφέα, του οποίου τα όρια επιμηκύνονται λόγω της ικανότητάς του να πραγματεύεται αριστοτεχνικά ένα είδος τόσο ιδιαίτερα που συντηρεί τις αναφορές στο  προσωπικό. Οι καιροί καλούν σε συνεργασία, σε κοινές παραδοχές, σε πράγματα αλληλέγγυα. Όμως ο καθένας είναι στα αλήθεια μόνος. Και αν υφίσταται κάτι πέρα από την τέχνη στην περίπτωση του φιλοσοφικού Arenas, είναι η αλήθεια της ύπαρξης που περιγράφει το δράμα της καθώς το βιώνει, η οποία αποδέχεται τη μικρότητά της, τη ματαιοδοξία, τον κόπο που καταβάλλει κανείς για να φτάσει στο θάνατο. Δεν θα μπορούσε κανείς να αρνηθεί πως ο Arenas είναι ήρωας τραγικός και ο λόγος του ταιριάζει σε κάθε μία, τέτοια, ανθρώπινη περίπτωση. Δυνητικά στην ισχυρή πλειοψηφία τους. Τέτοια συλλογικότητα επιτυγχάνεται στο λόγο του Κουβανού. Μια συλλογικότητα από τις σπάνιες, ηθική, η οποία ακουμπά με τρυφερότητα απέναντι στον άνθρωπο.

πηγή:http://www.eyelands.gr

Ρεϊνάλντο Αρένας: Ο Σελεστίνο πριν την Αυγή (Εξάντας)

Σκαρφάλωσα στο δέντρο όπου βρισκόταν η φωλιά με τέσσερα μικρά μέσα. Ο Σελεστίνο δεν ήθελε να τα πάρω. Μα του εξήγησα πως θα έπαιρνα μόνο το ένα κι ότι θα το μεγαλώναμε οι δυο μας σα να ‘ταν δικό μας παιδί. Τότε αυτός είπε πως εντάξει, συμφωνούσε, μα πως θα έπρεπε ν’ αφήσω τα υπόλοιπα στους γονείς τους για να μην πεθάνουν απ’ τη λύπη τους. «Ποια λύπη. Σιγά μην παθαίνουν και τα πουλιά από λύπη» του είπα και γέλασα. Κι εκείνος μου φώναξε να μη γελάω γιατί «αυτά ήταν πράγματα που δεν καταλάβαινα». Και το πρόσωπό του συννέφιασε.

Και, με το μικρό που έσκουζε και πολεμούσε να ξεφύγει, φτάσαμε στο σπίτι.
Πέταξε αμέσως αυτό το πουλί μου είπε η μαμά όταν με είδε με το pitirre στα χέρια.
- Όχι! Ο Σελεστίνο κι εγώ θα το ‘χουμε για παιδί μας.
- Μόνο αυτό μας έλειπα… απάντησε. Και μετά σοβάρεψε και δεν είπε κουβέντα όλη την υπόλοιπη μέρα και νύχτα.
Εμείς πήγαμε να ψάξουμε πατάτες και σπόρους από hijillo για το μικρούλι pitirre.

πηγή: http://umhomemgrego.blogspot.com

Της Μαρίας Βούλγαρη

Το 1967 εκδίδει  το  πρώτο  του  μυθιστόρημα «Ο Σελεστίνο  πριν  την αυγή», το  μοναδικό από   τα  έργα  του  που  κυκλοφόρησε  στην  Κούβα .

Στα  χρόνια  που ακολουθούν  διώκεται  και  λογοκρίνεται  έντονα  εξ αιτίας  της  φήμης του ως «αντεπαναστάτη  συγγραφέα» και φυσικά λόγω  της ομοφυλοφιλίας  του.
Τα έργα του, με την βοήθεια φίλων του εκδίδονται στην Αμερική και στην Ευρώπη.
Έπειτα  από  διαδοχικές  προσπάθειες  απόδρασης  από  την  χώρα  του  ο Αρένας  φυλακίστηκε  για δύο χρόνια   στις  άθλιες  φυλακές  του Κάστρο και  της  επανάστασης .
Το 1980  καταφέρνει τελικά  να εγκαταλείψει  την Κούβα, εκμεταλλευόμενος τη  μαζική και εξευτελιστική  έξοδο  των Κουβανών από  το λιμάνι  του  Μάριελ.
Στις  Η.Π.Α  ζει  και  αντιμετωπίζει  μια διαφορετική υποκρισία.
Έχει ήδη νοσήσει από τον  ιό του HIV.
Ασθενής  πια στο τελικό  στάδιο  του AIDS αυτοκτονεί  τον χειμώνα του 1990.
Δύο  χρόνια  μετά  τον  θάνατο  του   κυκλοφορεί  η  αυτοβιογραφία  του  «Πριν  πέσει  η νύχτα»  επιβεβαιώνοντας  άλλη  μια  φορά  την  φήμη  του ως  μια  από  τις  πιο  σημαντικές  προσωπικότητες  της  Λατινοαμερικάνικης  λογοτεχνίας  το  δεύτερο  μισό  του  εικοστού  αιώνα.
Ο Ρεϊνάλντο  κατά  την  άποψη  μου  είναι η περίπτωση του «ελεύθερου»  ποιητή… του  ανθρώπου  που δεν «ανήκει» πουθενά ,του ανθρώπου  που ονειρεύτηκε , έζησε   την επανάσταση και αυτή τον πρόδωσε και τον τραυμάτισε… του ανθρώπου  που  τα  βλέμματα , την  βροχή , την θάλασσα ,την πατρίδα  και  τους  «χώρους»  που οι  άλλοι  του  όριζαν,τα  έκανε  λέξεις  «τρυφερά πικρές», λέξεις  που  δεν  έχαναν  ποτέ   τον  «ουρανό» τους.
Τα  έργα  του Ρεϊνάλντο   λειτουργούν   σαν  μια  υπενθύμιση… της  επανάστασης  σε όλα  τα  επίπεδα… που  όταν  τελικά  έρθει  φεύγει  μακριά  μας  γιατί   δεν της αξίζουμε..
Ας κάνουμε κάτι  να  έρθει… και τα πάντα  για να  μείνει….

πηγή: http://mpalos.blogspot.com

Το 2000 γυρίστηκε σε ταινία από τον Julian Schnabel με το ρόλο του Reinaldo Arenas στο Javier Bardem.

Before night falls. ΗΠΑ, 2000. Σκηνοθεσία: Τζούλιαν Σνάμπελ. Σενάριο: Κάνιγχαμ Ο' Κίφι, Λάζαρο Γκομέζ Καρίλες, Τζούλιαν Σνάμπελ, από αυτοβιογραφία του Ρεϊνάλντο Αρένας. Ηθοποιοί: Χαβιέρ Μπαρντέμ, Ολίβιε Μαρτίνεζ, Αντρέα ντι Στέφανο, Τζόνι Ντεπ, Σον Πεν, Μάικλ Γουίνκοτ. Διάρκεια: 133 λεπτά.

Η δραματική ζωή του αντικομφορμιστή, γκέι Κουβανού ποιητή και συγγραφέα Ρεϊνάλντο Αρένας, δοσμένη με περίσσιο σεβασμό και με εκπληκτική ερμηνεία από τον Χαβιέρ Μπαρντέμ.

Υστερα από την ενδιαφέρουσα ταινία του για τον Αμερικανό αντικομφορμιστή ζωγράφο των γκραφίτι, Ζαν-Μισέλ Μπάσκια, ο Τζούλιαν Σνάμπελ, στην πρόσφατη, βραβευμένη με το Μεγάλο Βραβείο στο περσινό Φεστιβάλ Βενετίας ταινία του, στρέφεται στη βιογραφία ενός άλλου αντικομφορμιστή καλλιτέχνη, τη φορά αυτή του γκέι Κουβανού ποιητή και συγγραφέα Ρεϊνάλντο Αρένας (η ταινία είναι βασισμένη στην αυτοβιογραφία του), που, εξόριστος τελικά στη Νέα Υόρκη, αυτοκτόνησε το 1990, όταν προσβλήθηκε από τον ιό του AIDS.

Η ταινία ξεκινά με τον Αρένας να περνάει μια δύσκολη παιδική ηλικία στην επαρχιακή πόλη όπου μεγαλώνει κοντά στη μητέρα του, ακολουθώντας τον στη διάρκεια της επανάστασης, όταν αρχικά προσχωρεί σ' αυτήν με την ελπίδα μιας καλύτερης και πιο ελεύθερης ζωής, συνεχίζοντας στην περίοδο της απογοήτευσής του και του διωγμού του από το καθεστώς του Κάστρο, μαζί και τη φυλάκισή του, ώς τη στιγμή που εγκαταλείπει τη χώρα του, όταν ο Κάστρο επιτρέπει στους ποινικούς κρατούμενους να φύγουν από την Κούβα, και καταλήγοντας στην αυτοεξορία του στην Αμερική, με τις απογοητεύσεις που ακολούθησαν εκεί μέχρι την τραγική αυτοκτονία του.

Ο Σνάμπελ βλέπει, όπως και με τον «Μπάσκια», με κάποιο ρομαντισμό τη ζωή του καλλιτέχνη, προσπαθώντας να καταγράψει την εξέγερση του Αρένας μέσα από τις πεποιθήσεις του όχι τόσο τις πολιτικές όσο τις σεξουαλικές (ο Αρένας πίστευε ότι η πραγματική απελευθέρωση θα προέλθει μέσα από το σεξ), αποφεύγοντας ταυτόχρονα να εμβαθύνει στο χαρακτήρα και γενικά την προσωπικότητα του Αρένας, τόσο σχετικά με την μπερδεμένη σεξουαλικότητά του όσο και με τα προβλήματα και τη διαδικασία της καλλιτεχνικής δημιουργίας (αυτή περιορίζεται στο να τον ακούμε, σε μερικά πλάνα, να διαβάζει ποιήματά του). Αντίθετα, τα σημαντικά στάδια στη ζωή του παρουσιάζονται με έναν τρόπο θα έλεγα ακαδημαϊκό, συχνά ακολουθώντας τα κλισέ του είδους, τόσο στις σχέσεις του Αρένας και τις ερωτικές σκηνές του με άλλους άντρες όσο και στις «πολιτικές» στιγμές του, π.χ. η σύλληψή του και οι σκηνές στη φυλακή. Βέβαια, στο επίκεντρο υπάρχει ο Χαβιέρ Μπαρντέμ, που δίνει τον Αρένας με πάθος και δύναμη, αλλά και με τις αποχρώσεις που απαιτούν οι διάφορες αλλαγές στο χαρακτήρα του, καταφέρνοντας να παρασύρει το θεατή σε κάθε στιγμή που αυτός βρίσκεται στο πλάνο - ρόλος που δίκαια του χάρισε το βραβείο ερμηνείας στη Βενετία. Επιπρόσθετα, υπάρχουν και δύο άλλοι μικροί αλλά θαυμάσιοι ρόλοι: εκείνος του Σον Πεν στο ρόλο του οδηγού μιας άμαξας κι εκείνος (διπλός) του Τζόνι Ντεπ, τόσο ως τραβεστί όσο και ως μάτσο στρατιωτικός. Γι' αυτούς, αν όχι για τίποτε άλλο, αξίζει κανείς να δει την ταινία.

Πριν πέσει η νύχτα

Οι καλές, πολύ καλές, ταινίες πέφτουν σαν το... χαλάζι. Φοβάμαι όμως ότι ελάχιστοι θα τις τιμήσουν, επειδή ακόμα διάγουμε καλοκαιρινές θερμοκρασίες. Απόδειξη; Η σχεδόν πανωλεθρία που υπέστη την περασμένη εβδομάδα «Το δωμάτιο του γιου μου» του Νάνι Μορέτι. Ευχόμενος να διαψευστώ, και μάλιστα οικτρά, προχωρώ στο προκείμενο, δηλαδή στο «Πριν πέσει η νύχτα» (Βefore night falls) του περιθωριακού Αμερικανού ζωγράφου και σκηνοθέτη Τζούλιαν Σνάμπελ. Μία από τις πιο καταραμένες ταινίες των τελευταίων χρόνων με ένα από τα πιο καταραμένα ονόματα της σύγχρονης λογοτεχνίας και ποίησης, αυτό του Κουβανού Ρεϊνάλντο Αρένας, που το 1980 στοιβαγμένος με δεκάδες αποβράσματα της Κούβας κατευθύνθηκε προς το διπλανό Μαϊάμι για να καταλήξει στο τέλος το ανθρώπινο περιεχόμενο μιας πλαστικής σακούλας που διαφημιστικώς έγραφε «Ι love Ν.Υ»!

Το οδοιπορικό του Αρένας - από την εποχή της ορφάνιας, του Μπατίστα, των επαναστατικών «μπαντέρας» (σημαίες), των Καστρικών διαψεύσεων μέχρι τα κλουβιά και τις πλαστικές σακούλες της Νέας Υόρκης - ήταν η ζωντανή ενσάρκωση μιας επίγειας κόλασης. Οι φλόγες από τη φωτιά που άναβε μέσα του τσουρούφλιζαν κάθε κύτταρο του κορμιού του, αλλά εκείνος σε στιγμές ποιητικού οίστρου περπατούσε με το κεφάλι έξω από το κοχλάζον καζάνι, γράφοντας «εγώ, ένα παιδί με πρόσωπο αποκρουστικό». Το πρόβλημα του Αρένας που τον έστειλε στη διαφορετικότητα και την μη προσαρμοστικότητα ήταν η απίστευτη σεξουαλική του λαιμαργία που προσμετρήθηκε σε 9.000 αρσενικά της νύχτας! Ο αστρονομικός αυτός αριθμός τον έστειλε στα μπουντρούμια και τα βιβλία του στην παρανομία. Μόνο το πρώτο από τα εννιά... πρόλαβε να κυκλοφορήσει στη μητρική του γλώσσα.

Η καθηλωτική σκηνοθετική σχέση του Τζούλιαν Σνάμπελ με το «υλικό» του και η σωματική ταύτιση και ερμηνεία του Χαβιέρ Μπαρντέμ με τον ρόλο του, μετατρέπουν μια ταινία «με υπόθεση» σε αυθεντικό ντοκουμέντο, βγαλμένο μέσα από τους σκουπιδοτενεκέδες της Αβάνας και της Νέας Υόρκης. Σκοτεινή φωτογραφία με φυσικούς... μαύρους φωτισμούς, γρήγορες, κοφτές εναλλαγές σκηνών που ραπίζουν τα σπλάγχνα του θεατή και ακραίες καταστάσεις σε σημείο απίστευτης καλλιτεχνικής... χυδαιότητας. Ναι, ακριβώς όπως ακούσατε. Στο πέρασμά του αυτό το εκ γενετής εξοργισμένο - με όλους και με όλα - πλάσμα, προκαλούσε τα πιο καταχωνιασμένα σεξουαλικά ένστικτα και ταυτόχρονα, σχεδόν την ίδια στιγμή, στα όνειρά του και στα γραπτά του μετέτρεπε τη βαρβαρότητα και την ακόρεστη ερωτική του λαιμαργία σε έναν απίστευτο, επουράνιο λυρισμό. Η προσωποποίηση της πιο ακραίας, δυσβάσταχτης αντίθεσης που έχει κάνει τον άνθρωπο (και τον πολιτισμό του) να κολυμπάει στον βόρβορο και συνάμα να ονειρεύεται έναν καλύτερο κόσμο!

πηγή: http://www.provoles.gr