Ιζέτ Σαραΐλιτς (Izet Sarajlić) - Ένας από τους κορυφαίους ποιητές του 20ου αιώνα

του Κωνσταντίνου Κοκολογιάννη

Ο Ιζέτ Σαραΐλιτς γεννήθηκε στο Doboj της Βοσνίας - Ερζεγοβίνης το 1930, και πέθανε στο Σεράγεβο στις 2 Μαΐου 2002. Απόφοιτος της Φιλοσοφικής Σχολής του Σεράγεβο, άρχισε να γράφει στη μεταπολεμική περίοδο. Το 1954, ίδρυσε την «Ομάδα 54» και εγκαινιάζει τα νέα ρεύματα της σύγχρονης ποίησης στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Στη δεκαετία του '60 και του '70 δημιουργεί διάφορες ομάδες ποιητών και εκδόσεων ποίησης. Μεταξύ 1962 και 1972, είναι υπεύθυνος για το φεστιβάλ «Ποιητικές Ημέρες Σεράγεβο». Μετά το πρώτο του βιβλίο με ποιήματα (1949), εκδίδει τα περιοδικά «Grey Weekend» που θεωρείται ορόσημο για τη νέα ποίηση της Γιουγκοσλαβίας. Είναι συγγραφέας τριάντα ποιητικών συλλογών και μιας αυτοβιογραφίας (1975). Έχει ευρέως θεωρηθεί ένας από τους κορυφαίους ποιητές του εικοστού αιώνα και είναι ο πιο μεταφρασμένος ποιητής όλων των εποχών από τη Σερβο-Κροατική γλώσσα (από συγγραφείς όπως ο Brodsky, Yevtushenko, Hans Magnus Enzensberger, Roberto Retamar, Charles Simic, και άλλα). Ήταν ο ποιητής μάρτυρας που γνώρισε μια μεγάλη τραγωδία: τον πόλεμος στη Βοσνία και την πολιορκία του Σεράγεβο και την ιδιαίτερη φωνή της πόλης του Σεράγεβο που αρνήθηκε να φύγει. Στον πόλεμο έχασε τις αδελφές του Nina και Raza, και αμέσως μετά τον πόλεμο, τη σύζυγός του, που δοκιμαζόταν από τις κακουχίες και την ταλαιπωρία. Μουσουλμάνος, παντρέυτηκε με μια καθολική, με έναν γιο Ορθόδοξο, έχει παλέψει για να διατηρήσει την κοσμική κουλτούρα, τον πλουραλισμό και της συνύπαρξης, η οποία είναι η ιστορική κληρονομιά της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης .

πηγή: http://www.casadellapoesia.org

Μην βιάζεστε, παιδιά

Μην βιαστείτε να κάνετε τους ποιητές, παιδιά.

Μείνετε όσο το δυνατόν περισσότερο στην προ-ποιητική φάση.

Το να είστε ποιητές στη ζωή δεν είναι το ίδιο με το να είστε ποιητές σε μια ιστορία.

Η ποίηση, είναι οι ήττες.

Στο τέλος, σας περιμένουν, ίσως, πραγματικά τα τριαντάφυλλα,

αλλά για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα - αριστερά και δεξιά - υπάρχουν τ’ αγκάθια.

Για την φήμη να μην βιαστείτε, παραμείνετε νέοι όσο πολύ γίνεται,

και μόνο όταν δεν μπορείτε πια, τότε απλά θα γεννηθεί η ποίηση.

1964

**

Είστε γενναίοι, δυνατοί, εσείς μπορείτε να κάνετε τα πάντα.

Εσείς ποτέ δεν έχετε κλάψει, γιατί ένας άλλος κάπου αλλού έκλαιγε.

Εσείς χαιρετάτε τις γυναίκες σας ενώ σκέφτεστε μιαν άλλη.

Είστε γενναίοι, δυνατοί, μπορείτε να κάνετε τα πάντα.

Εσείς με ελαφριά καρδιά, θα είστε έτοιμοι να ανεβείτε στο αεροπλάνο σας

για να βομβαρδίσετε σε εφόρμηση τους φτωχούς μας Saviano.

Εσείς είστε γενναίοι, δυνατοί, μπορείτε να κάνετε τα πάντα.

ποτέ δεν το είπα για μένα.

1965

**

Κληρονομιά

                              στον Josip Osti

Οι πρόγονοί μας, μας άφησαν μια κληρονομιά

το Schonbrunn, τα χειμερινά ανάκτορα

το Ponts Charles,

την Piazza San Marco,

χωρίς να αναφερθούν

το Westminster

που εκπροσωπούν

τα θεατρικά έργα του Σαίξπηρ,

τα μυθιστορήματα του Τολστόι

ή η "Σουίτα no.3 "του Μπαχ.

Και οι υπόλοιποι από εμάς,

τι κληρονομιά θα αφήσουμε

στους απογόνους μας;

Snack-bar,

πρατήρια καυσίμων,

γκαράζ,

και κάποια αντι-μυθιστορήματα.

1977

**

Οι επικριτές της ποίησης

Γιατί οι επικριτές της ποίησης

δεν γράφουν ποίηση

επειδή γνωρίζουν τα πάντα για την ποίηση;

Αν ήξεραν,

ίσως να προτιμούσαν να γράψουν ποίηση παρά για την ποίηση.

Οι επικριτές της ποίησης είναι σαν τους γέρους.

Και αυτοί ξέρουν τα πάντα για την αγάπη.

Αυτό που δεν ξέρουν είναι να κάνουν έρωτα.

1982

**

Ψεύδονται

Ψεύδονται και οι Σέρβοι, και οι Ρώσοι και οι Κροάτες και οι Μουσουλμάνοι

όταν λένε ότι δεν έχουν ποτέ δεν υπέφεραν κάτω από τον κομμουνισμό.

Υπό τον κομμουνισμό

εκείνοι που υπέφεραν περισσότερο ήταν οι κομμουνιστές.

Γι’ αυτούς άλλωστε εφευρέθηκαν

Kolyma και Goli otok*.

1987-1989

**

Μια άλλη φορά, θα ξέρω

Πολύ λίγο απόλαυσα τις ανοιξιάτικες μπόρες και τα ηλιοβασιλέματα

Πολύ λίγο έχω ασχοληθεί με την ομορφιά των παλιών τραγουδιών και

                                               με τους περιπάτους στο φως του φεγγαριού

Πολύ λίγο έχω πιει από το κρασί της φιλίας

αν και δεν υπάρχει σχεδόν καμία χώρα στον κόσμο όπου να μην είχα τουλάχιστον δύο

                                                   φίλους.

Πάρα πολύ λίγο χρόνο αφιέρωσα στην αγάπη μου

εγώ που στον έρωτα είχα αφιέρωσει όλο μου το χρόνο.

Μια άλλη φορά θα ξέρω ασυγκρίτως περισσότερο να απολαύσω τη ζωή.

Μια άλλη φορά θα ξέρω.

1987

**

Μια φοβερή δουλειά

                                   σε νέους ποιητές

Για μένα, όλοι σας είστε σαν γιοι.

Αλλά ελπίζω να μην με αναγνωρίσετε ποτέ

σαν πατέρα.

Για μένα

θα ήταν μοιραίο να σκοτώσω το μαθητή που έχω μέσα μου.

Και σε σας προτείνω

να γίνεται δάσκαλοι όσο το δυνατόν αργότερα.

Είναι μια τρομακτική δουλειά να ολοκληρώνεις το έργο σου.

Μια τρομακτική δουλειά.

1988

**

Στο σούρουπο

Στο γήπεδο ποδοσφαίρου

ένα αγόρι

παίζει την κιθάρα

ενώ πάνω από αυτόν

πετά μια χειροβομβίδα από το Poljine.

Ένα μέλλον Bulat Okudhzava του Σεράγεβο;

O αγόρι,

συνέχσε να ζεις,

και η τέχνη,

που για μένα ήταν τα πάντα,

τέχνη,

πίστεψε με,

δεν είναι σημαντικό!

1992

**

Τύχη με τον τρόπο του Σεράγεβο

Στο Σεράγεβο

αυτή την άνοιξη του 1992

όλα είναι δυνατά∙

κάνεις ουρά για να αγοράσεις ψωμί

και ξαναβρίσκεσαι στο τραυματολογικό

με ένα ακρωτηριασμένο πόδι.

Και μετά σου λένε

ότι είχες και τύχη.

1992

**

Το πρώτο γεύμα χωρίς την αδελφή μου

Είναι τρομερό το πρώτο γεύμα χωρίς την αδελφή

που αγαπούσες, που σ’ αγαπούσε,

με την οποία ζούσες από τη στιγμή που βομβάρδισαν το σπίτι σου,

με την οποία έχετε μοιραστεί

τις τετρακόσιες πιο δύσκολες μέρες της ζωής σου.

Είναι φρικτό εκείνη η κενή θέση του στο τραπέζι.

Το μεσημεριανό γεύμα είναι η ίδια χθεσινή νερόσουπα,

αλλά δεν πρόκειται για το γεύμα.

Πρόκειται γι’ αυτό το  ένα λιγότερο πιάτο,

για το ένα κομμάτι λιγότερο ψωμί,

για το ένα ποτήρι λιγότερο νερό.

Στην πραγματικότητα,

πρόκειται για έναν Σαραΐλιτς λιγότερο

και εν τέλει ήμασταν

ήδη λίγοι.

1993

**

Οι ερωτικές μας συναντήσεις στο "Λέων"

Πώς θα μπορούσαμε να γεράσουμε όμορφα

εσείς και εγώ,

χωρίς αυτή την εθνικιστική νότιο - σλαβική τρέλα.

Και αντί

για όλοι τη ζωή μας

μείνανε μόνο

αυτές οι θλιβερές ερωτικές συναντήσεις μας στο νεκροταφείο του Λέοντα.

Θέλω να πω

πότε είμαι πιο ευτυχισμένος μες στην δυστυχία μου:

όταν στο νεκροταφείο με πιάνει η βροχή.

Το λατρεύω

Βρεγμένος μαζί σου!

1998

**

Τα νέα ποιήματά μου

Τα ποιήματα μου

που μπορούν να διαβαστούν από οποιονδήποτε άλλον εκτός από εμένα

μπορούν ακόμα να θεωρηθούν δικά μου;

2000

**

Ομολογώ

Ο Νερούδα λέει: «Ομολογώ ότι έχω ζήσει."

Εγώ ομολογώ,

ότι συχνά πέθαινα  με τους στίχους μου.

Προσπάθησα ίσως με το στίχο

την εύνοια

του θανάτου

για να την κάνω να έρθει, όταν θα έρθει, πριν από τη δική σου.

Αλίμονο,

συνέβη το αντίθετο.

2001

πηγή: http://rivistapaginazero.wordpress.com

μετάφραση από τα ιταλικά: Κωνσταντίνος Κοκολογιάννης

από το βιβλίο «Izet Sarajlić, Qualcuno ha suonato», Multimedia Edizioni

* στρατόπεδα συγκέντρωσης (γκούλαγκ)