Δευτέρα 10 Οκτωβρίου 2011

Η ΠΟΙΗΣΗ ΠΡΕΠΕΙ... - JΟΗΝ KΕΑΤS



Η ποίηση πρέπει να εκπλήττει με κάποια λεπτή υπερβολή, και όχι με το ασυνήθιστο. Πρέπει να δημιουργεί στον αναγνώστη την εντύπωση ότι είναι η έκφραση των δικών του υψηλών σκέψεων, που θα πρέπει να μοιάζουν περισσότερο με ανάμνηση.

Η ποίηση πρέπει να είναι σπουδαία και καθόλου ενοχλητική, κάτι που θα μπαίνει στην ψυχή του καθενός και δεν θα την ξαφνιάζει με αυτό το ίδιο, αλλά με το θέμα του.

Εάν το ποίημα δεν γεννιέται με την ίδια φυσικότητα των φύλλων πάνω στα δέντρα, είναι καλύτερα να μην γεννιέται καθόλου.


John Keats -- When I have fears that I may cease to be (1818)


WHEN I have fears that I may cease to be
Before my pen has glean’d my teeming brain,
Before high piled books, in charact’ry,
Hold like rich garners the full-ripen’d grain;
When I behold, upon the night’s starr’d face,
Huge cloudy symbols of a high romance,
And think that I may never live to trace
Their shadows, with the magic hand of chance;
And when I feel, fair creature of an hour!
That I shall never look upon thee more,
Never have relish in the faery power
Of unreflecting love!—then on the shore
Of the wide world I stand alone, and think
Till Love and Fame to nothingness do sink.

Όταν φοβάμαι ότι μπορεί να φύγω από τη ζήση
Πρίν η πένα μου θερίσει του μυαλού μου τον καρπό
Πριν βουνά από βιβλία καλλιγραφικά γεμίσει
Σιτοβολώνες, με τον ώριμο το σπόρο, το μεστό

Στο έναστρο πρόσωπο της νύχτας όταν ατενίζω
Τα νεφελώδη σύμβολα διηγήσεων ευγενικών
Και λέω, μπορεί και να μη ζήσω να ιστορήσω
Τη μαγική πορεία των τυχαίων τους σκιών

Πλάσμα υπέροχο κι εφήμερο, σαν αισθανθώ
Ότι ποτέ να μη σε ξαναδώ μπορεί
Την ξωτική τη δύναμη να μην ξαναγευτώ
Της αναπόκριτης αγάπης! Τότε στην ακτή

Του μεγάλου κόσμου στέκομαι μόνος, και συλλογίζομαι
Ώσπου ο Έρωτας κι η Δόξα μες το τίποτα βυθίζονται.

Μετάφραση: Μαύρος Γάτος


«Πιστεύω πως θα είμαι ανάμεσα στους Άγγλους Ποιητές μετά τον θάνατό μου», προφήτεψε ο John Keats το 1818, καθώς ξεκίνησε να γράφει το ανομοιοκατάληκτο έπος του, Hyperion. Σήμερα, αποτελεί το αρχέτυπο της Ρομαντικής ιδιοφυίας που εξερεύνησε τα όρια της φαντασίας και γιόρτασε τις απολαύσεις των αισθήσεων αλλά είχε έναν τραγικό, πρόωρο θάνατο.
Ο Edmund Wilson τον υπολόγισε σαν «έναν από τους έξι μεγαλύτερους Άγγλους συγγραφείς», και ο T.S.Elliot έπλεξε το εγκώμιο στην Σαιξπηρική ποιότητα της μεγαλοσύνης του. Πραγματικά, το έργο του επέζησε καλύτερα από των άλλων συναδέλφων του κατά την υποτίμηση της Ρομαντικής ποίησης, στις αρχές του περασμένου αιώνα.
Διάσημα ανάμεσα στα έργα του, τα Λάμια, Ιζαμπέλλα και το Η Παραμονή της Αγίας Αγνής, τα σονέτα και οι οδές του, η αλιγορική εποποιία Endymion, και η ποιητική τραγωδία σε πέντε πράξεις. Otho the Great. Ακόμη από τα διάσημα μεταθανάτια, το αποσμασματικό Η Παραμονή του Αγίου Μάρκου, και το υπέροχο La Belle Dame Sans Merci, πιθανόν η πιο διακεκριμμένη λογοτεχνικά μπαλάντα γραμμένη στα αγγλικά. «Κανείς άλλος στην Αγγλική ποίηση, εκτός απ’ τον Σαίξπηρ, έχει στην έκφρασή του, την εξαιρετικά ενδιαφέρον ευτυχία του Keats, την διάσθησή του για την απόλαυση», είπε ο Μάθιου Άρνολντ, «στην ικανότητα της νατουραλιστικής ερμηνείας, σε αυτό που λέμε φυσική μαγεία, τοποθετείται μαζί με τον Σαίξπηρ».


Ο Τζoν Κητς(John Keats) ήταν Άγγλος ρομαντικός λυρικός ποιητής που γεννήθηκε στο Λονδίνο το 1795 και πέθανε στη Ρώμη το 1821. Αφιέρωσε τη σύντομη ζωή του στην τελειοποίηση μιας ποίησης που χαρακτηρίζεται από δυνατές εικόνες και σχήματα λόγου, τη μεγάλη αισθητική έλξη που ασκεί και την προσπάθεια να εκφράσει μια φιλοσοφική στάση μέσα από τους μύθους της κλασικής αρχαιότητας. Πέθανε στα 25 του χρόνια από φυματίωση στη Ρώμη όπου είχε πάει αναζητώντας θεραπεία.
(Aπό τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια)


Ο John Keats γεννήθηκε στο Λονδίνο, σε ένα διαμέρισμα που επικοινωνούσε με τον ενοικιαζόμενο στάβλο του παππού του, στο πανδοχείο Κύκνος και Στεφάνι (Swan & Hoop Inn), στις 31 Οκτωβρίου του 1795. Ήταν ο μεγαλύτερος από τα πέντε αδέρφια του, το ένα από τα οποία πέθανε σε μικρή ηλικία. Ο πατέρας του, Thomas Keatsεργαζόταν ως αρχι-οικονόμος στο πανδοχείο κι η οικογένεια ευημερούσε. Ο John ήταν μόλις οχτώ ετών, όταν ο πατέρας του σκοτώθηκε σε ατύχημα ιππασίας. Τον επόμενο χρόνο, το 1805. ο παππούς του Keats πεθαίνει κι απομένει μονάχα η μητέρα του,Frances Jennings Keats, να φροντίζει για την οικογένειά της. Όταν ο μελλοντικός ποιητής ήταν δεκατεσσάρων, η μητέρα του (μετά από έναν αποτυχημένο γάμο) πέθανε από φυματίωση. Ωστόσο, ο Keats έλαβε ελευθερόφρονα παιδεία στο προοδευτικό σχολείο του Clarke, μια ιδιωτική ακαδημία στο χωριό τουEnfield, δώδεκα μίλια νότια του Λονδίνου, που για οχτώ χρόνια σπούδασε αγγλική φιλολογία, μοντέρνες γλώσσες, και λατινικά. (Είχε αρχίσει να μεταφράζει το Aeneid, του Βιργίλιου, όταν ήταν ακόμα στο σχολείο.) Ο Charles Cowden Clarke, ο γιος του διευθυντή κι ιδιοκτήτη, τον θυμόταν σαν έναν ανήσυχο νέο που έκανε φίλους εύκολα και πολεμούσε παθιασμένα, όταν κάποιος τους απειλούσε. Ένας συμμαθητής και φίλος του θυμούμενος το καβγατζίδικο πνεύμα του μας λέει, πως «ο Keats δεν ήταν προσκολλημένος σε βιβλία στη παιδική του ηλικία. Είχε κλίση προς του καβγάδες. Θα καβγάδιζε με τον καθέναν.» Ο αδερφός του, George Keats θα κάνει λόγο για το ΄΄νευρικό, και νοσηρό ταμπεραμέντο του΄΄ αδερφού του (ίσως οφειλότανε σε κάποιο κόμπλεξ εξαιτίας του ύψους του – «Φτωχέ μικρέ Johnny Keats» ήταν και μετά βίας πέντε πόδια ψηλός) κι ακόμη ότι ήταν και ΄΄κομματάκι υποχόνδριος΄΄. Πραγματικά, ο Keats γράφει για τον εαυτό του: «Το μυαλό μου ήταν το πιο δυσαρεστημένο και ανήσυχο που τοποθετήθηκε ποτέ σε σώμα τόσο μικρό για αυτό.

Το 1811 ο Keats αφήνει το σχολείο του Clarke για να γίνει μαθητευόμενος χειρούργου – πρώτα στο φαρμακείο του Thomas Hammond σε μια μικρή πόλη κοντά στο Enfield και αργότερα στο Λονδίνο στο νοσοκομείο Guy. (Η χειρουργική θα γινότανε ένα αξιοσέβαστο και αξιόλογο κάλεσμα για κάποιον με τους σκοπούς του Keats: εκτός από το επάγγελμα της ιατρικής, δε χρειαζότανε πανεπιστημιακό βαθμό. Ακόμα περισσότερο, ο Keats πάντα ανέφερε ότι ήταν ΄΄φιλόδοξος, στο να κάνει στον κόσμο κάποιο καλό.΄΄) Κατά τη διάρκεια των πενταετών σπουδών του για το δίπλωμα, ο νεαρός μαθητευόμενος ολοκλήρωσε τη μετάφραση του Aeneid και ΄΄καταβρόχθησε παρά διάβασε΄΄ το Metamorphoses του Ovid, to Paradise Lost του Milton, κι άλλα βιβλία, που δανείστηκε από το σχολείο του Clarke. Αλλά το έργο που αποφασιστικά ξύπνησε την αγάπη του για τη ποίηση – τον ταρακούνησε αναπάντεχα μέσα από μια κρίση αυτογνωσίας κάνοντάς τον να διαπιστώσει τα δικά του αποθέματα φαντασίας – ήταν το Faerie Queene του Edmund Spenser. Σε κάποια στιγμή το 1814 ο Keats συνέθεσε το πρώτο ποίημά του, ΄΄Μιμούμενος τον Spenser΄΄. Αν και για τους ιατρούς συναδέλφους ήταν ένας ΄΄άεργος πεινασμένος άνθρωπος, που πάντα γράφει ποίηση΄΄, ο Keats πέρασε τις εξετάσεις για φαρμακοποιός, που του επέτρεψαν να σπουδάσει χειρούργος στις 25 Ιουλίου, του 1816.
Εν τω μεταξύ, η ποιητική του ιδιοφυΐα είχε αναγνωρισθεί και παροτρυνόταν από φίλους, όπως τον Charles Cowden Clarke και τoν J. H. Reynolds, και τον Οκτώβριο του 1816 ο Clarke τον σύστησε στον Leigh Hunt, ο οποίος ήταν ο ιδιοκτήτης του Examiner, το πιο γνωστό απελευθερωτικό ημερήσιο περιοδικό, το οποίο σύντομα έκδωσε τη σονέτα του Keats “O Solitude”. Πέντε μήνες αργότερα, στις 3 Μαρτίου του 1817, η πρώτη του ποιητική συλλογή, Poems, 
κυκλοφόρησε. Παρά τις υψηλές ελπίδες του κύκλου του Hunt, ήταν μια αποτυχία. Το φθινόπωρο της ίδιας χρονιάς, ο Keats έμενε με τον Benjamin Bailey, φοιτητή στην Οξφόρδη στο κολέγιο Μαγδαληνή. Όταν ο Bailey έδινε εξετάσεις, ο Keats δούλεψε πάνω στο Endymion, την ρομαντική αλληγορία των τεσσάρων χιλιάδων στίχων. Οι δυο τους διαβάσανε και συζητήσανεWordsword, Hazlitt, Milton, Dante, και Shakespeare. Πίσω στο Λονδίνο, τις 22 Νοεμβρίου, του 1817, ο Keats έγραψε στον Bailey τη πρώτη από τις διάσημες επιστολές του σε φιλικά πρόσωπα (και συγγενείς) με καλαισθησία, τον κοινωνικό ρόλο της ποίησης, και της δικιάς του αίσθησης της ποιητικής του αποστολής. Σπάνια ένας ποιητής άφησε ένα τόσο αξιοσημείωτο μέρος από τις σκέψεις του στη καριέρα του και στη σχέση του με την ιστορία της ποίησης. (Τα γράμματα επίσης αποκαλύπτουν την έκπληκτη ταχύτητα με την οποία ο Keats ωρίμασε σα καλλιτέχνης.) Από τη στιγμή που εκδόθηκε το Endymion, τον Απρίλιο του 1818, το όνομα του Keats ταυτίσθηκε με το “Cockney School” του Hunt. Το περιοδικό Magazine του Tory Blackwood, έλαβε μια βίαιη επίθεση κατά του Keats που τον κατηγορούσε ως ¨αμαθή και ακαθόριστο υποκριτή¨ για τη κουλτούρα και δεν είχε κανένα δικαίωμα να φιλοδοξεί από τη ποίηση.

Παρόλο που οι αντιδράσεις των κριτικών για το Endymion υπήρξαν διάσημες για τη θηριωδίες τους, ο νεαρός ραψωδός λίγο δυσφημίστηκε από αυτές – παρά τον διάσημο σαρκασμό του Byron ότι ο Keats ``σβήστηκε από ένα άρθρο``, η αλήθεια ήταν, ότι μπήκε σε μία περίοδο εκπληκτικής απόδοσης. Ίσως την πιο αποδοτική περίοδο δημιουργικότητας που πέτυχε ποτέ άγγλος ποιητής. Το καλοκαίρι του 1818, ο Keats ταξίδεψε στη Σκωτία με τον Charles Brown, παγκόσμια γνωστό επιχειρηματία που ήταν ένας από τους πιο πιστούς του φίλους. Εκεί υποσχέθηκε: «Εδώ, θα μάθω ποίηση και στο εξής θα γράφω περισσότερο από ποτέ.» Εκείνο το φθινόπωρο άρχισε να συνθέτει το Hyperion, η μίμησή του και η πρόκληση ενάντια στο Paradise Lost του Milton. Ακόμα και οι κριτικοί είδαν το έργο του σα ένα ανώτερο επίτευγμα. Το Δεκέμβριο, μετά το θάνατο του αδερφού του Tom από φυματίωση, ο Keats πηγαίνει να ζήσει με τον Charles Brown στο Wentworth Place, στο Hampstead. Εκεί, σχεδόν αντίθετα με το χαρακτήρα του, ο νεαρός ποιητής ερωτεύεται τηνFanny Brown, τη δεκαοχτάχρονη κόρη μιας χείρας γειτόνισσας του. Ένα χρόνο μετά αρραβωνιάζονται. Το 1989 ο Keats γράφει το “Η Παραμονή της Αγίας Άννης”, “La Belle Dame Sans Merci”, τις μεγαλύτερες ωδές, τη Lamia, το όραμα όνειρο του Δάντη The Fall Of Hyperion (Η Πτώση του Υπέρ), και τη τραγωδία πέντε πράξεωνOnto The Great (γραμμένη σε συνεργασία με τον Brown).
Στις 3 Φεβρουαρίου, το 1820, ο Keats έπαθε πνευμονική αιμορραγία που ήταν ένα πρώιμο στάδιο φυματίωσης. Γρήγορα έσπασε τους αρραβώνες και ξεκίνησε αυτό που έλεγε “μεταθανάτια ύπαρξη”. Η καριέρα του σα ποιητής τελείωσε δραστικά, παρόλο τον τόμο Lamia,Isabela, The Eve Of St. Agnes, and Other Poems, περιέχοντας το κύριο μέρος των πιστεύω του Keats για την αθανασία, που δημοσιεύτηκε τον Ιούλιο. Σε μια ανέλπιδη προσπάθεια να αναρρώσει σε ένα καλύτερο κλίμα, ο Keats ταξίδεψε με πλοίο για την Ιταλία το Σεπτέμβριο συντροφευμένος με τον ζωγράφο φίλο του Joseph Severn. Απορρίπτοντας την πρόκληση της Shelley να μείνει μαζί της στη Πίζα, οι δυο τους έφτασαν στη Ρώμη στις 15 Νοεμβρίου και νοίκιασαν δωμάτια που κοίταζαν τη Piazza di Spagna. Ο John Keats πέθανε στη Ρώμη τη νύχτα στις 23 Φλεβάρη του 1821, και θάφτηκε εκεί στις 26 Φλεβάρη στο Προτεσταντικό Νεκροταφείο. Στο νεκροκρέβατο ο Keats ζήτησε να μη γραφεί όνομα στον τάφο του, μόνο τα λόγια “Ενδάθε κοίται αυτός που το όνομα του είναι γραμμένο στο νερό“.

Το κείμενο είναι από το: The Complete Poems of John Keats, New York 1994, Modern Library Editions.


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Κατερίνα Γώγου «Μου μοιάζει ο άνθρωπος μ' έναν ήλιο, που καίγεται από μόνος του»

  Γράφει η Θέκλα Γεωργίου Επιλογή μουσικής Θέκλα Γεωργίου και Κωνσταντίνος Κοκολογιάννης «Ο μόνος τρόπος να ζήσεις και να πεθάνεις είναι να ...